اي زلف خونفشان توام ليله البرات

قصد  داشتم در دهه اول محرم هر روز یک مطلب درباره نهضت اباعبدالله(ع) در وبلاگ بگذارم که هنوز مقدور نشده است. در وبگردی ها ناگهان به شعر معروفی از علیرضا قزوه برخوردم که هم زیباست هم تاثیر گذار. بخشی از آن را قبلا در کتاب «از کعبه تا عشق» نقل کرده ام. شعر طولانی است .گفتم بخش هایی از آن را فعلا بیاورم.

قربان آن ني يي كه دمندش سحر، مدام

 قربان آن مي يي كه دهندش علي الدوام

قربان آن پري كه رساند تو را به عرش

قربان آن سري كه سجودش شود قيام

هنگامه ي برون شدن از خويش، چون حسين (ع)

راهي برو كه بگذرد از مسجدالحرام

اين خطي از حكايت مستان كربلاست :

ساقي فتاد، باده نگون شد، شكست جام!

تسبيح گريه بود و مصيبت، دو چشم ما

يك الامان ز كوفه و صد الامان ز شام

اشكم تمام گشت و نشد گريه ام خموش

مجلس به سر رسيد و نشد روضه ام تمام

با كاروان نيزه به دنبال، مي روم

در منزل نخست تو از حال مي روم

ادامه نوشته

باز روز واقعه نزدیک می شود...

فهرست مطالب

در آستان خیمه:عشری از اعشار عاشورا

شریعۀ  نخست: اهمیت نهضت عاشورا

شریعۀ  دوم:      زمینه های پیدایش

شریعۀ  سوم: اهداف  نهضت

شریعۀ  چهارم: آیین سوگ در دشت حماسه: ضرورت ها

شریعۀ  پنجم: آیین سوگ در دشت حماسه: وظیفه شناسی

شریعۀ  ششم: آیین سوگ در دشت حماسه: بایسته ها

شریعۀ  هفتم:   راز   مانایی

شریعۀ  هشتم: ضرورت تحلیل نهضت

شریعۀ  نهم: وجه سلبی نهضت حسینی

شریعۀ  دهم: وجه ایجابی نهضت حسینی

شریعۀ  یازدهم:     پیامدها و تاثیرها

شریعۀ  دوازدهم: لزوم شناخت پیشگامان حماسه

شریعۀ  سیزدهم: حسین؛ فرات فضائل

شریعۀ  چهاردهم: سجاد؛ زینت عبادت

شریعۀ  پانزدهم:   دعا؛ دعوت به آگاهی

شریعۀ  شانزدهم: زینب؛ بانوی کرامت

شریعۀ  هفدهم:  زینب، و زن امروز

شریعۀ  هیجدهم: عباس؛ جلوه جوانمردی

شریعۀ  نوزدهم: مبلغان؛ پیام آوران نهضت حسینی

شریعۀ  بیستم: عاشورا پژوهشی: ضرورت ها و بایسته ها

منابع

مقاله 45: راهکارهایی برای اخلاقی تر شدن فضای مجازی

مکتوب حاضر مطالبی است که در دومین سخنرانی در گروه فلسفه اخلاق مجمع عالی حکمت اسلامی پیرامون «اخلاق در فضای مجازی» ارائه شده است. پیشنهاد می شود علاقه مندان ابتدا بحث پیشین (موانع و چالش های اخلاقی شدن فضای سایبر) را در اینجا مطالعه فرمایند.

1. شناسایی موانع اخلاقی شدن فضای مجازی هر چند لازم است ولی کافی نیست؛ بلکه همچنین ضروری است راهکارهایی که می تواند به اخلاقی تر شدن فضای مجازی منجر گردد نیز بررسی و معرفی شود. بحث حاضر در این راستا ارائه می گردد.
2. حتی با وجود بهره گیری از راهکارهایی از قبیل آن چه در این بحث ارائه می شود باز هم نمی توان انتظار اخلاقی شدن کامل فضای مجازی را داشت، چرا که این امر مستلزم آن است که اولا همه مرتبطان با این فضا در سراسر جهان بر روی مفاهیم و مصادیق فضائل و رذائل اخلاقی و اصول مربوط به آنها در این عرصه توافق پیدا کنند ثانیا همه آنها خود را به طور کامل مقید به مراعات همه اين اصول نمایند. اما از آنجا که، همانند فضای حقیقی، چنین انتظاری گر چه مقبول است ولی عملی شدن آن معمول يا مقدور نیست، لذا اگر بخواهیم واقع بینانه به مسئله نگاه کنیم باید بگوییم که در صورت توجه به راه‌کارهایی از قبیل آن چه در ادامه می آید، فضای سایبر تا اندازه زیادی اخلاقی می شود.
3. از منظر بحث حاضر، بهترین و موثرترین راهکار برای اخلاقی تر شدن فضای مجازی آن است که اخلاق و اخلاقی بودن در وجود همه مرتبطان با فضای سایبر نهادینه شود. به عبارت دیگر، همه افراد در خود انگیزه های کافی و لازم را برای مراعات اخلاق و پرهیز از نقض اصول اخلاقی در فضای مجازی داشته باشند.

برخي از راه كارهايي كه براي اصلاح موانع و غلبه بر چالش هاي فراروی اخلاقی شدن فضای مجازی مي تواند كارساز باشد از اين قرار است:

1. باور به حضور خداوند: هر چند فضای سایبر گاه به اندازه ای مه آلود است که آدمی می تواند به گونه ای ناشناس در آن یکه تازی کند و حتی مرزهای اخلاق را زیر پا بگذارد، ولي انسانی که به وجود خداوند ایمان داشته باشد و خود را چه در خلوت و چه در جلوت در معرض دید او بداند دیگر نیازی به ناظران بیرونی ندارد و به گونه ای «خود – کنترل گر» خود را مقید به رعایت امور اخلاقی می داند.
2. اخلاقی سازی جامعه حقیقی: فضای مجازی با فضای حقیقی در ارتباط و تاثیر متقابل است. چرا که همه مرتبطان و فعالان در عرصه فضای سایبر، در  فضای حقیقی زندگی می کنند. از این رو، به هر اندازه که فضای  حقیقی اخلاقی تر شود فضای مجازی هم اخلاقی تر می شود و بر عکس. از کودکی که در محیط خانواده، از کارمندی که در محیط کاری خود، از شهروندی که در محیط سیاسی و اجتماعی خود – که محیطی نسبتا آشکار و قابل مشاهده است، شاهد یا عامل نقض اصول اخلاقی است نمی توان انتظار داشت که در فضای مجازي،  که در آن امکان ناشناس ماندن بیشتر  است – مقید به اخلاق باشد.
3. برجسته سازی هویت انسانی انسان: جهت برون رفت از وادادگی در برابر فناوری به طور کلی و فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور خاص، لازم است برای هویت یابی استقلالی انسان و تقویت اراده و اختیار و قدرت گزینش گری وي در برابر فناوری، همچنین جرات و جسارت «نه» گفتن به رذائل فضای سایبر، تلاش مداوم شود.
4. نظارت بیرونی: در فضای مجازی هم مثل فضای حقیقی، همواره کسانی هستند که به دلائل گوناگون اخلاق را زیر پا می گذارند. از این رو لازم است نوعی نظارت و کنترل بیرونی هم در میان باشد. این کنترل بسته به مورد می تواند توسط والدین (درباره فرزندان) یا نهادهای قانونی (در مورد دیگر افراد جامعه) باشند. برخورد با ناقضان اخلاق، به ويژه در مواردی که به امنیت جانی، مالی و آبرویی افراد یا امنیت کلی جامعه مربوط می شود، وظیفه نیروهایی است که در فضای حقیقی نیز در این زمینه‌ها مسوولیت دارند. بدیهی است که البته اینان هم در انجام وظیفه خود بایستی ضوابط قانونی، شرعی و اخلاقی را به طور جدی مراعات نمایند.
5. عدم بسنده كردن به شيوه هاي سلبي: هر چند اعمال پالايش فضاي سايبر يا فيلترينگ در مواردی لازم است ولي براي اخلاقي تر شدن فضاي مجازي نمي توان به اين گونه اقدامات بسنده كرد. چرا كه امروزه امكان دور زدن آنها به راحتي ميسر شده است.
6. امر به معروف و نهي از منكر: بر اساس آموزه اسلامی همواره باید در جامعه افرادی باشند که دیگران را به کارهای نیک سفارش و از کارهای زشت بازدارند. طبیعتا وجهی از این کار در زمان ما معطوف به دعوت به مراعات اخلاق و ترک رذائل اخلاقی در فضای سایبر است. البته انجام امر به معروف و نهی از منکر چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی برای خود ضوابط، اصول و شرایطی دارد که بایستی مورد توجه قرار گیرد.
7. مشاوره با اهل فن: برای گرفتار نشدن در دام رهزنان اخلاق و عقاید در فضای سایبر لازم است انسان از نظر عقیدتی و اخلاقی به صاحبنظران آگاه در این زمینه مراجعه کند و از نظر فنی و سخت افزاری نیز به خبرگان اهل فن مراجعه نماید و از مشورت آنان بهره گیرد. این امر وقتی اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم گرداب های اخلاق ستیزی در فضای سایبر گاه آن چنان ظریف، پیچیده، جذاب و غیر آشکار است که انسان تا وقتی به تبعات آن دچار نشود متوجه نمی شود.
8. بهره گیری از آموزه های دینی: بسیاری از اصول و قواعد موجود در اندیشه اسلامی را می توان برای رفع یا کاهش موانع اخلاقی شدن مورد استفاده قرار داد. از جمله دستورات اخلاقی می توان به این موارد اشاره کرد: حرمت دروغ گویی و لزوم صداقت در گفتار و کردار،لزوم وفای به عهد،حرمت تفتین و بدگویی و فحش و ناسزا، حرمت اشاعه فحشا، لزوم حفظ کرامت آدمی و پرهیز از هر کاری که به آن خدشه وارد می کند، لزوم رعایت عفاف و پاکدامنی، و لزوم مراعات حق الله و حق الناس. برخی از قواعد فقهی نیز که برای به سازی اخلاقی فضای سایبر نیز کاربرد دارند از این قرارند: حرمت غش در معامله و تدلیس ماشطه، قاعده لاضرر و لاضرار، بطلان معامله غرری، حرمت تصرف در اموال دیگران بدون اجازه آنها، حرمت دزدی، تسلط مردم بر اموال خود، حرمت کم فروشی، و لزوم حفظ احترام دماء و فروج و اَعراض.

9. تشریک مساعی جهانی: اینترنت، شبکه ای است جهانی و همه انسان‌ها از سراسر جهان می توانند از طریق آن به تولید و توزیع محتوی بپردازند. به همین جهت دغدغه های مربوط به آن، از جمله چالش های اخلاقی مرتبط با آن، هم امری است جهانی و مشترک میان همه جوامع. طبیعتا در هر جامعه ای فرصت‌ها و امکاناتی برای برای رفع این دغدغه‌ها وجود دارد و تلاش هایی هم شده و می شود. به هر اندازه افراد، موسسات و نهادهای ملی یا بین المللی بتوانند در زمینه اخلاق فضای سایبر با یکدیگر همراهی، همدلی و برنامه ریزی و همکاری بيشتري داشته باشند امکان رفع یا کاستن موانع موجود بر سر راه اخلاقی تر شدن فضای سایبر نيز بیشتر می شود. اندیشوران جامعه ما نیز به شرط جدی گرفتن این موضوع، می توانند با بهره گیری از داشته های اخلاقی، دینی و فرهنگی ما در عرصه تلاش های بین المللی برای مواجهه با چالش های اخلاقی فضای سایبر نقشی درخور ایفا نمایند و حرف های جدی برای گفتن داشته باشند.
10. استفاده از مطالعات و صاحب نظران بين رشته اي: اخلاق باانسان سروكار دارد و انسان هم داراي ابعاد وجودي گوناگون است كه هر كدام بر ديگري تاثير دارد. بنابراين لازم است برای سیاست گذاری و برنامه نویسی جهت اخلاقی تر شدن محیط مجازی از متفكران عرصه هاي اخلاق، فلسفه، اينترنت،‌ جامعه شناسي، روان شناسي و مانند آن استفاده شود.
11. آگاهی بخشی و آموزش: به هر اندازه میزان آگاهی در بین مرتبطان با فضای سایبر بیشتر شود اخلاقی سازی این فضا با موانع کمتری روبه‌رو می شود. این آگاهی بخشی و آموزش بایستی با بهره گیری از روش های مناسب و ابزارهای صحیح، و درباره چند گروه انجام پذیرد:
1. کاربران:  کاربران ناآگاه، بی اطلاع، یا ساده و خوش خیال، بهترین طعمه ها، اهداف و قربانیان افرادی هستند که اخلاق را در فضای سایبر نادیده می گیرند. از این رو آگاهی بخشی مداوم به افرادی که در صدد ورود به فضای سایبر هستند یکی از بهترین راه های برطرف ساختن موانع اخلاقی سازی فضای سایبر است. این آگاهی‌ها و آموزش‌ها می تواند درباره مخاطرات و خطرات گوناگون و متنوعی باشد که بر سر راه کاربران قرار دارد. در آموزه های قرآنی نیز به انسان‌ها سفارش شده که در غذای خویش تامل و دقت داشته باشند. «فلینظر الانسان الی طعامه» (سوره عبس، آیه 24).. با توسع معنایی در واژه «طعام» و شمول آن به غذای روح و جسم، می توان گفت هر یک از کاربران اینترنت لازم است توجه کنند خوراک فکری و روحی ای که در هر یک از بخش های فضای مجازی به آنها عرضه می شود آیا از نظر اخلاقی سالم هست یا خیر. تقویت این روحیهء «خود – غربالگری» در افراد می تواند مانع درافتادن آنها به دره هولناک امور غیر اخلاقی شود.
2. والدین: از آن جا که بخش عمده ای از کاربران، و در نتیجه قربانیان اخلاق ستیزی فضای سایبر را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند آگاهی والدین آنها از ابعاد مثبت و منفی و منافع و مضار بهره گیری از فضای سایبر، همچنین آگاهي شان درباره چگونگی برخورد با فرزندان در این زمینه، می تواند جلوی بسیاری از مشکلات اخلاقی فراروی فرزندان را بگیرد.
3. تولید کنندگان و توزیع کنندگان نرم افزار و سخت افزار: دانش افزایی اخلاقی کسانی که در حرفه های مرتبط با فضای سایبر قرار دارند می تواند باعث آگاهي اين افراد از وظايف اخلاقي خود و دوري از نقض اصول اخلاق كاري شان مي شود.
4.  افراد، نهادها و سازمان های ناظر و مرتبط: به طور معمول در هر جامعه  ای با توجه به هنجارها و ضوابط قانونی یا عرفی و شرعی آن جامعه افراد و نهادهایی هستند که وظیفه نظارت بر فضای سایبر و ممانعت از نقض حقوق شهروندان در این فضا را دارند. از این رو لازم است این افراد یا سازمان ها آموزش‌ها و آگاهی های لازم را کسب کنند تا بتوانند وظایف خود را به نحو احسن و بدون داشتن هر گونه تبعاتی ایفا نمایند.

پ ن: بازنشر اين مقاله در ديگر پايگاه هاي اينترنتي:

دانا نيوز

تي نيوز

خانه هنر طلاب