مقاله 46: اخلاق در سپهر سايبر: درآمدي بر اخلاق پژوهش در اينترنت

                                

                                           ايوُن وُيرْن

ترجمه و تلخيص: حسينعلي رحمتي

                                

                                                                                                   (دانلود pdf اين مقاله)

با توجه به گسترش روز افزون استفاده از اينترنت در دنياي امروز و با توجه به نقش اين فناوري ارزشمند در انجام پژوهش و تحقيق،‌ آگاهي از مباحث اخلاقي مربوط به پژوهش هاي اينترنتي ، امري است بسيار لازم و ضروري. از اين رو تلخيصي از ترجمه «اخلاق در سپهر سايبر: درآمدي بر اخلاق پژوهش در اينترنت»، نوشته ايون ويرن تقديم علاقمندان مي شود. اميد آن كه در آينده اي نزديك، شاهد نگارش آثاري قوي و غني از سوي انديشوران جامعه خودمان در اين زمينه باشيم. لازم به ذكر است كه اين مقاله در دسامبر 2005م از سايت cddc.vt.edu  گرفته شده و  چند سال پيش در خبرنامه پژوهشي دانشگاه مفيد منتشر  شده است.

نويسنده در اين مقاله برخي از دستورالعمل‌هاي موجود درباره اخلاق پژوهش را مورد بررسي قرار داده و از آنها جهت تبيين موضوع اخلاق پژوهش در اينترنت بهره گرفته است. البته مواجهه او با اين دستورالعمل‌ها كم و بيش انتقادي است و در پايان هم پيشنهادهايي را مطرح مي كند كه از آن جمله است لزوم توجه به اصول و ارزش هاي اخلاقي و فرهنگي جوامع مختلف در باب اخلاق پژوهش هاي اينترنتي.          (مترجم)

 برخي نظريه هاي اخلاقي قابل استفاده براي اخلاق پژوهش هاي اينترنتي

مي توانيم از سود گرايي شروع كنيم،‌ كه در قرن نوزدهم از سوي جرمي بنتام و جان استوارت ميل مطرح شد. بر طبق آموزه‌هاي آنان، عملي اخلاقي محسوب مي شود كه در نسبت سود و زيان، بالاترين ميزان سود را براي بيشترين افراد داشته باشد. نظريه ديگر، رهيافت حق‌ـ محور به اخلاق است كه ريشه در فلسفه امانوئل كانت ، و انديشمنداني چون او، دارد.

موارد زير، از حقوق مبنايي در اخلاق پژوهش هستند:

1.       حقِ آگاهي از حقيقت: يعني آگاه شدن از موضوعاتي كه بر انتخاب فرد تأثير جدي دارد.

2.       حقِ حريم خصوصي: ما حق داريم در حريم خصوصي خود آزاد باشيم؛‌ تا جايي كه به حقوق ديگران تجاوز نكنيم.

3.       حقِ سلامتي: اين حق ماست كه [در روند پژوهش و تحقيق] مورد آسيب يا آزار قرار نگيريم.

4.       حق نسبت به آنچه قرارداد بسته‌ايم:‌ ما حقِ چيزي را داريم كه ديگران بر اساس قراردادها و پيمان‌هايي كه آزادانه منعقد كرده‌ايم تقبل كرده‌اند.

رهيافت ديگر عبارت است از.............

ادامه مقاله را در ادامه مطلب  بخوانيد

ادامه نوشته

مقاله 35: چرا به دانشجویان فلسفه، ماهی گیری یاد ندهیم؟

                            (جزوه مختصر مربوط به موضوع اين مقاله را مي توانيد از اينجا دانلود كنيد)

یکی از پرسش هایی که معمولا برای دانشجویان، پژوهشگران یا دیگر علاقه مندان به اخلاق و فلسفه اخلاق پیش می آید  این است که چگونه می توان یک موضوع را از منظر اخلاق مورد بررسی قرار داد. این مسئله به خصوص درباره موضوع های جدیدی که درباره آنها از این منظر کار چندانی نشده به طور جدی تری مطرح می شود.

موضوع وقتی اهمیت بیشتری پیدا می کند که توجه داشته باشیم یکی از کاستی هایی که در آموزش های مربوط به فلسفه اخلاق در مجامع علمی ما وجود دارد، تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، آن است که در این درس ها تاکید و تمرکز بیشتر روی «انتقال مطالب» به دانشجو است تا دادن «بینش و نگرش» و آموختن روش فلسفه ورزی به او. در این روش به جای آن که به دانشجو ماهی گیری را یاد دهند تا غذای یک عمر او را تامین کرده باشند، سعی می کنند با دادن چند ماهی به او غذای چند وعده (و گاه نهایتا یک ترم یا نیمسال، یعنی تا پایان جلسه امتحان! ) وی را فراهم نمایند. پیامد این وضعیت آن است که دانشجو با آن که مطالب فراوانی درباره فلسفه و فیلسوفان اخلاق می داند و حتی در آزمون پایان ترم هم نمره خوبی می گیرد ولی اگر بخواهد موضوعی را از منظر اخلاقی بررسی کند با مشکلات جدی رو به رو می شود.

برای بررسی یک موضوع از منظر اخلاقی، مثلا اخلاق کاربردی یا هنجاری، چه باید کرد؟ نگارنده مراحل ذیل را پیشنهاد می کند. آن چه می آید گر چه بیشتر ناظر به فلسفه اخلاق است ولی درباره دیگر گرایش های فلسفه هم کم و بیش کاربرد دارد.

1. شناخت درستِ موضوع و ابعاد و کارکردهای آن. تا وقتی ما شناخت نسبتا جامع و کاملی از یک موضوع نداشته باشیم طبیعی است که نمی توانیم حکم فلسفی (و حتی غیر فلسفی) درستی درباره آن ارائه کنیم. فرض کنید می خواهیم موضوع «ماشین ها یا ربات های هوشمند» را از نظر اخلاقی مورد بررسی قرار دهیم. (قبلا در این باره بحثی در وبلاگ مطرح شد. به اینجا مراجعه کنید) برای نخستین گام بایستی درباره مباحثی از این قبیل کسب آگاهی کنیم: تعریف این ماشین ها، تاریخچه شکل گیری آنها، کاربردهای مثبت و غیر مثبت آنها در زندگی انسان امروز، خطراتی که از ناحیه آنها ممکن است به وجود آید، میزان استقلال آنها در فکر و در عمل کردن، مفهوم هوشمند بودن آنها، تفاوت هوش آنها و هوش انسانی، و درصد احتمال خطای این ماشین ها.  
2. نگاه به موضوع از «نظر» اخلاقی و فلسفی. به هر پدیده ای از زوایای مختلف می توان نگریست. یک دانشجو یا علاقه مند فلسفه اخلاق بایستی بیاموزد که با عینک فلسفی و اخلاقی به موضوع مورد نظر خود نگاه کند. این امر به مرور زمان و بر اثر مطالعه، تامل و ممارست به دست می آید. در مثال ماشین های هوشمند، این ماشین ها را می توان از نظر فنی، حقوقی، اقتصادی، علمی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و مانند آن بررسی کرد. وقتی که ما به عنوان یک دانشجوی فلسفه با مباحث مطرح شده در مرحله اول پیرامون این ماشین ها به خوبی آشنا شده باشیم می توانیم با نگرش اخلاقی آنها را مد نظر قرار دهیم. نکته مهم در این مرحله پیدا کردن و به کار بردن همین «نظر» است. ما باید بیاموزیم که نگاه اخلاقی به این موضوع چه ویژگی هایی دارد و تفاوت آن مثلا با نگاه اقتصادی یا فنی یا اجتماعی چیست. اگر با عینک اخلاقی به این ماشین ها نگاه کردیم آن گاه نوبت به مرحله بعد می رسد که طرح سوال است.
3. طرح سوال های اخلاقی. هر تاملی در عرصه فلسفه و اخلاق، و به طور کلی در همه علوم، با طرح سوال آغاز می شود. محقق یا محصل فلسفه در این مرحله  باید بتواند با توجه به آن چه در دو مرحله قبل به دست آورده سوال های اخلاقی ای را طرح کند. برخی از این سوال ها می تواند از این قرار باشد: آیا کارهای ماشین های هوشمند می تواند متصف به صفات و احکام اخلاقی ای چون خوب و بد شود؟ اگر این ماشین ها به خوبی کار نکردند یا بر اثر عملکرد یا تصمیم نادرست آنها به دیگران آسیبی رسید اخلاقا چه کسی مقصر است؟ خود آنها یا سازندگان یا برنامه ریزان یا کاربران آنها یا هیچکدام؟ چه چیزهایی در اخلاقی بودن (یا نبودن) یک عمل تاثیر می گذارد؟ آیا این ماشین ها را می توان «عامل اخلاقی» نامید؟ تفاوت رفتار این ماشین ها با رفتار یک انسان عقب مانده ذهنی از نظر متصف شدن به حسن و قبح اخلاقی چیست؟ آیا این ماشین های می توانند منشا ناهنجاری های اخلاقی در جامعه شوند؟
4. تعیین نظریه و منظر برای پاسخ به سوال های فوق. مراحل قبل حالت زمینه سازی برای این مرحله و مرحله بعد را داشت. در حوزه فلسفه و از جمله در فلسفه اخلاق، دیدگاه ها، مکاتب و نظریه هایی گوناگونی مطرح است که انتخاب هر یک از آنها می تواند بر روی نوع مواجهه ما با هر موضوعی تاثیر بگذارد و ما را گاه به احکام متفاوتی درباره یک موضوع رهنمون شود. بنابراین، در این مرحله محقق یا محصل فلسفه باید روشن کند که قصد دارد پاسخ پرسش های مطرح شده در مرحله قبل را از کدام منظر و با تکیه به کدام دیدگاه مشخص کند. اگر شما نظریه سودگرایی را انتخاب کنید ممکن است به راحتی از عملکرد ماشین های هوشمند، به رغم آسیب هایی که می رسانند، دفاع کنید. اما اگر نظریه مثلا اخلاق فضیلت یا وظیفه گرایی را مبنای کار خود قرار دهید ممکن است به نتایجی دیگر درباره این ماشین ها برسید. همچنین اگر از دیدگاه اخلاق اسلامی نگاه کنید ممکن است به یک نتیجه برسید و اگر منظر اخلاق غیر دینی بنگرید به نتیجه ای دیگر.
5. تلاش برای یافتن پاسخ. در این مرحله می توان یک یا چند سوال از سوال های مطرح شده در مراحل قبل را به عنوان محور بحث انتخاب کرد و با توجه به نظریه یا منظر انتخاب شده ، به مطالعه، تامل و تحقیق جهت یافتن پاسخ به آنها بر آمد. در این مرحله به هر اندازه میزان آگاه های اخلاقی و فلسفی شخص و تسلط او بر موضوع و بر شیوه تفکر و منطقی اندیشیدن بیشتر باشد طبیعتا پاسخ هایی که به آنها دست می یابد عمیق تر و جدی تر است.  
6.  آشنایی با دیدگاه های مختلف درباره موضوع. حتی درباره یک موضوع جدید و بدیع هم ممکن است دیدگاه های گوناگونی مطرح شده باشد. از این رو تاملات فلسفی و یافتن پاسخ برای پرسش های فراروی یک اندیشمند وقتی به سرانجامی نیکو می رسد که وی از این دیدگاه ها و نظرات آگاهی یابد. این کار اولا مانع از فعالیت های تکراری می شود ثانیا توان و تامل را به سوی مباحثی که کمتر کار شده سوق می دهد، ثالثا افق و گستره بحث را بسیار وسیع تر می کند و برای مخاطب هم آموزندگی بیشتری دارد. برای آشنایی با دیدگاه های مربوط به یک موضوع می توان از راه ها و روش های گوناگونی استفاده کرد؛ از جمله: مراجعه به آثار مکتوب، استفاده از اینترنت، پرسش از اهل فن و آگاهان مسیر.
7. پاسخ به نقدهای احتمالی. عرصه فلسفه ورزی معرکه آرا و اندیشه های گوناگون و گاه  متضاد است. شور و نشاط این وادی هم به همین موضوع بستگی دارد. مهم آن است که هر که پا در این میدان گذاشت بتواند اصول و قواعد بحث را مراعات نموده و اخلاق نظریه پردازی و نقد را پاس دارد. از این رو یکی از شرایط موفقیت در امر تحصیل، تحقیق و تدریس فلسفه آن است که شخص اولا با نقدها و دیدگاه هایی که مخالف اوست آشنا شود ثانیا هر اندازه از نقدها قابل قبول بود آنها را بپذیرد و به هر کدام که قابل خدشه بود پاسخ دهد.
8. تدوین و سامان دهی یافته ها و ارائه آنها در قالب مناسب. از قدیم گفته اند انسان باید هم «حرفِ خوب بزند» هم «خوب حرف بزند». به این معنا که هم محتوا و هم قالب بحث باید مناسب باشند. در مباحث اخلاقی  و فلسفی هم اندیشه های افراد به هر اندازه معتبر و ارزشمند باشد اگر به خوبی تدوین و صورت بندی نشود و در یک فرم یا ساختار قابل فهم ارائه نگردد، مخاطب در فهم مطلب و ارتباط با موضوع دچار مشکل شده و انگیزه پی گیری و فهم آن را از دست می دهد. برخی از نکاتی که در تدوین ساختار بحث  بایستی مورد توجه قرار گیرد از این قرار است: ارائه تعاریف مورد نیاز، تاریخچه بحث، طرح موضوع، تبیین پرسش  اصلی، پرسش های فرعی، فرضیه بحث، دیدگاه های مختلف، توضیح نظریه مورد دفاع و مبانی و ادله آن، و نقد دیدگاه های دیگران. طبیعتا رعایت نکات و قوانین ویرایشی و نگارشی نیز در زیبایی و خوش فهمی  و خوش خوانی مطلب ارائه شده نقش زیادی دارد.
9. گشوده گذاشتن بحث و تلاش برای تکمیل آن. گسترده و بی کرانه بودن اقیانوس اندیشه های فلسفی و اخلاقی از یک طرف، و محدودیت های گوناگونی که آدمی را فراگرفته از طرف دیگر، همچنین افزایش آگاهی های انسان به مرور زمان و رعایت تواضع و اخلاق علمی اقتضا می کند که تلاشگر وادی فلسفه هیچگاه کار خود را کامل و بی نقص تلقی نکند، بلکه هر موضوعی را همواره گشوده بگذارد و هر از گاهی با تامل مجدد، به تصحیح و تکمیل آن بپردازد. تغییر و تحول در دیدگاه های فلسفی نه تنها فی نفسه نقص به شمار نمی آید که اگر رو به کمال داشته باشد، خود نوعی کمال است. در زندگی برخی فیلسوفان دیده شده که این تحولات گاه به گونه ای بوده که مبنای تقسیم بندی مراحل زندگی فکری آنها شده، به گونه ای که گویی آن فیلسوف دو نفر بوده است. تعابیری چون «ویتگنشتاین اول و دوم» ناظر به چنین تحولاتی است.
10. تمرین، ممارست و دانش افزایی مداوم. یکی از شرابط موفقیت هر چه بیشتر در وادی تاملات فلسفی، تمرین و تداوم است. علاقه مندی، شور و شیدایی، دانش جویی مدام، یادگیری و یاددهی بی وقفه، و نوشتن مستمر موجب می شود که به مرور زمان تسلط و توانایی شخص در زمینه مباحث فلسفی و اخلاقی بیشتر شود و نظرات او از حیث محتوایی نیز از پختگی بیشتری برخوردار شود. در جایی (متاسفانه الان نمی دانم کجا) خواندم که برخی از گذشتگان معتقد بودند هیچ انسانی تا سن چهل سالگی نمی تواند به مقام فیلسوفی دست یابد. شاید به این خاطر که کسب دانش و تجربه کافی در آدمی نیازمند گذر زمان است. این البته نیز قابل گفتن است که به هر اندازه بر دانش و علم آدمی افزوده می شود بایستی بر تواضع و فروتنی و انسانیت او نیز افزوده شود و به هر اندازه در اخلاق نظری صاحب نظر می شود در اخلاق عملی نیز رشدی مضاعف داشته باشد. از این رو شاید بد نباشد که همواره آویزه گوش مان کنیم که:

مغرور مشو به خود که خواندی ورقی    زان روز حذر کن که ورق برگردد

سايتي براي اطلاع از همايش هاي علمي كشور

يكي از دوستان سايت سيمپوزيا را به من معرفي كرد كه پايگاه خوبي براي اطلاع از برگزاري همايش ها و كنفرانس هاي علمي است. يكي از امتيازهاي آن اين است كه شخص مي تواند همايشهاي مورد نياز خود را بسته به اين كه در چه مرحله است (پذيرش مقاله و ..) جست و جو كند.

ضمن تشكر از دوست گرامي، معرفي اين سايت را به نقل از خود سايت در اينجا مي آورم.

«پایگاه سیمپوزیا (Symposia.ir) یکی از زیر مجموعه های سیویلیکا می باشد و به منظور دسترسی سریع کاربران به کنفرانسهای مورد نظر پیاده سازی شده است. کنفرانسها و اطلاعات نمایش داده شده در این پایگاه، در واقع اطلاعات برگرفته شده از تقویم کنفرانسهای کشور است که به صورت جداگانه و مستقل در این سایت به نمایش در می آید تا افرادی که به منظور جستجوی کنفرانس جهت ارائه مقاله و یا حضور در آن هستند، بتوانند به راحتی از خدمات آن استفاده نمایند.

افزوده شدن و ویرایش اطلاعات این سایت، از طریق پایگاه سیویلیکا انجام می پذیرد و با به روز رسانی تقویم سیویلیکا، این سایت نیز به روز رسانی می شود. جهت ثبت کنفرانس خود در این مجموعه، می توانید از طریق صفحه ثبت کنفرانس جدید اقدام نموده و ...
* واژه Symposia یک واژه انگلیسی و جمع کلمه Symposium به معنی کنگره و همایش می باشد.»

پ ن: موارد مرتبط:

چرا و چگونه در همایش‌های علمی شرکت کنيم؟

چگونه از برگزاري يك همايش علمي آگاه شويم؟

نمره های منطق 2- فلسفه

لطفا به ادامه مطلب مراجعه فرمايید.

ادامه نوشته

نمره های کلاس روش تحقیق

دوستان کلاس روش تحقیق برای آگاهی از نمره خود به ادامه مطلب مراجعه نمایند.

لطفا به دوستان دیگر اطلاع دهید.

ادامه نوشته

جزوه جدید برای آزمون کلاس روش تحقیق

به اطلاع دوستان کلاس روش تحقیق می رسانم که جزوه ای درباره «اخلاق پژوهش» نیز به منابع آزمون پایان ترم افزوده شد که باید مطالعه شود.

این جزوه در واقع بخشی از کتاب «اخلاق پژوهش: مبانی و مسائل» است که چون خود کتاب فعلا کمیاب است کپی صفحاتی که بایستی برای آزمون مطالعه شود در اختیار واحد تکثیر گذاشته شده و دوستان می توانند از این واحد دریافت کنند.

اطلاعات بیشتر درباره کتاب فوق را در اینجا بخوانید.

فرصت را مغتنم شمرده یادآور می شوم فقط مقالاتی پذیرفته می شود که قبلا طرح نامه اش تایید شده باشد و با توجه به نکات مطرح شده در کلاس و در جزوه روش تحقیق نوشته شده باشد. پیشنهاد می کنم پیش از نوشتن مقاله ابتدا نگاهی به «مقاله آموزشی» بیاندازید.

در اینجا هم نکته هایی که باید مورد توجه قرار گیرد را گفته ام.

پ ن: لطفا به همه دوستان دیگر اطلاع دهید.

نکته 27: چرا و چگونه در همایش‌های علمی شرکت کنيم؟

(دانلود pdf اين مطلب)

تعريف: همایش علمی به زبان ساده عبارت است از گردهم‌آیی جمعی از اندیشمندان برای ارائه اندیشه های خود درباره یک موضوع علمی مشخص. این کار معمولا به صورت مقاله، سخنرانی علمی و مناظره و گفت‌وگو انجام می شود. گاهی هم مطالب ارائه شده در همایش به‌صورت مجموعه مقالات و گفت‌وگوها منتشر می‌شود.

فايده ها: همایش های علمی اگر به دور از برخی از ضعف ها که به آنها اشاره خواهد شد برگزار شود کاربردها و برکات فراوانی دارد. برخی ازاین فواید عبارت است از:

1. ایجاد یا تقویت انگیزه دربین علاقه‌مندان و صاحب‌نظران برای تحقیق و پژوهش هر چه بیشتر.
2. بسترسازی برای برای طرح دیدگاه‌های مختلف و تضارب آرا و اندیشه‌های گوناگون.
3. گسترش مرزهای دانش.
4. ارتقای علمی و پژوهشی جامعه.

مزيت ها: شرکت در همایش‌های علمی اگر همراه با ارائه مقاله یا ایراد سخنرانی باشد نشان‌گر توانایی علمی و پژوهشی شرکت کننده است. اگر هم بدون این موارد و به صورت حضور صرف باشد باز هم این کاربرد را دارد که فرد می تواند علاوه بر آشنایی با اندیشمندان و محققان جامعه، از تجربیات آنها و ثمره سال ها مطالعه و تحقیق و تدریس ها آنها بهره‌مند شود. همچنین این آشنایی ها می تواند زمینه ساز همکاری های علمی و پژوهشی آینده باشد.

حضور محققان و اعضای هیات علمی موسسات و مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی در همایش های علمی در صورتی که همراه با ارائه مقاله یا سخنرانی علمی باشد معمولا موجب برخورداری آنها از مزایای مالی و ارتقای اداری می شود.

آفت ها: همایش ها و نشست های علمی در جامعه ما گاه شاهد برخی نقاط ضعف است که باید آسیب شناسی و برای رفع آنها برنامه ریزی شود. برخی از این آسیب ها عبارت است از:

1.       توجه بیش از اندازه به.... (بقيه در ادامه مطلب)

ادامه نوشته

نکته 24: کتابی با خاطره جمعی چند نسل

1. معمولا همه ما در دوران کودکی و نوجوانی خود کتاب هایی خوانده ایم که تاثیر عمیقی بر ما داشته یا جذابیت هایی داشته که با گذشت زمان هنوز هم شیرینی اش را در کام حافظه مان حس می کنیم، به طوری که هر وقت نام آن کتاب یا نویسنده را می شنویم برای مان یک حس نوستالوژیک و خوشایندی زنده می شود. خاطرات نوجوانی دوباره شکل می گیرد و البته کمی هم متوجه می شویم که عمرمان مثل برق و باد گذشته است.
2. یکی از بزرگ ترین نعمت های زندگی من، وجود پدر و مادر بزرگواری است که هر کدام به گونه ای در شکل گیری شخصیت و اندیشه ام تاثیر داشته اند. انشاءالله خداوند به این دو وجود نازنین طول عمر با صحت و سلامت بدهد و حق شان را در حق من و دیگر فرزندانشان حلال و دعای آنها را در حق ما مستجاب گرداند. از جمله محبت های پدرم در حق من، تشویق من به درس خواندن از یک طرف و فراهم کردن شرایط مطالعه کتاب های غیر درسی از طرف دیگر بود. از کتاب های درسی دوره ابتدایی که (ظاهرا مثل بقیه دانش آموزان) چیز چندان جذابی برایم نمانده، ولی آن چه هم اکنون یادآوری اش برایم لذت بخش است کتاب های غیر درسی است که از کتابخانه مسجد و حسینیه محله به امانت می گرفتم. خوشبختانه (!!) در آن روزها اینترنت و کامپیوتر وجود نداشت، تلویزیون هم ما نداشتیم و مجموع اینها باعث شد که بهترین سرگرمی و تفریح مان کتاب خواندن باشد. الان که کاربردهای غفلت زای رسانه های جدید و مشغول شدن بیش از اندازه بچه ها (و بزرگ ترها) را به آن ها را می بینم که چگونه مانع از مطالعه جدی خانواده ها شده بیش از پیش متوجه می شوم که نبود این وسائل در زمان های گذشته چه اتفاق مبارکی بوده است. چرا که اولا باعث انس بیشتر افراد خانواده با یکدیگر می شد ثانیا موجب می شد که اگر مجال یا بهانه ای برای فرار از درس و مشق پیدا می کردیم مقداری هم مطالعه کنیم. (روشن است که منکر فواید و مزایای این رسانه ها نیستم).
3. یکی از کتاب های که در دوران ابتدایی خواندم و هنوز هم پس از گذشت سال های طولانی ، شیرینی و حلاوتش در کام من است، مجموعه چند جلدی کتابی بود با عنوان «قصه های خوب برای بچه های خوب». نویسنده این کتاب مهدی آذر یزدی  است که همین روزها سالگرد درگذشت اوست و همین نکته هم باعث نگارش مطلب حاضر شد. زبان ساده و نثر شیوا همراه با جذابیت حوادث داستان های این مجموعه باعث می شد که آنها را با ذوق و شوق بخوانیم. خواندن این کتاب ها نه تنها موجب گسترده شدن دایره لغات ذهنی ما می شد بلکه شیوه درست نویسی و درست خوانی را هم به طور غیر مستقیم به ما یاد می داد. اثرات تربیتی و اخلاقی و آموزشی آن هم که غیر قابل انکار بود. این مجموعه دارای طرح ها و نقاشی هایی از مرتضی ممیز  بود که به تنوع و جذابیت آن کمک می کرد. یکی از نکات جالبی که درباره این کتاب هنوز در یادم مانده این است که مرحوم ممیز نام خود را به شیوه ای خاص در کنار نقاشی هایش می نوشت که من آن را «فمیز» می خواندم و تا مدت ها مانده بودم که مگر می شود فامیل کسی «فمیز» باشد.
4. نکته ای که درباره کتاب قصه های خوب برای بچه های خوب قابل توجه است این است که این کتاب به یک عنصر مشترک در حافظه فرهنگی چندین نسل جامعه ما تبدیل شده است. به گونه ای که وقتی من این کتاب ها را برای فرزند خودم خریدم دیدم خواندن آنها برای او هم جالب و لذت بخش است و این مسئله ناخودآگاه من را پرتاب کردم به دوره نوجوانی و خاطرات شیرینی که با این کتاب داشتم. از زبان افراد مختلف هم خوانده ام که آنها هر کدام به نوعی با این کتاب انس داشته اند و یا خود آن را خوانده اند یا فرزندانشان یا  هر دو.
5. مطلب حاضر با نیت پاسداشت این کتاب و به قصد یادکردی از نویسنده گرامی اش نوشته شد که در 27 اسفند 1300 به دنیا آمد و در 18 تیرماه 1388 از دنیا رفت و این روزها سالگرد درگذشت اوست. انشاءالله خدایش رحمت کناد که (همچون برخی نویسندگان دیگر) بر تربیت دینی و اخلاقی و فرهنگی چندین نسل و احیای تراث دینی و فرهنگی و ادبی ما در حد توان و وسع خود حق جدی داشته و دارد.
6. نگارش مطلب حاضر البته بهانه ای برای طرح یک سوال هم هست که اگر بخواهیم کار مرحوم مهدی آذر یزدی و نگارش مجموعه کتاب های «قصه های خوب برای بچه های خوب» را از منظر تربیت اخلاقی جامعه ، به ویژه کودکان و نوجوانان، از طریق نگارش متون مناسب برای آنها مورد بررسی قرار دهیم، چه درس ها و نکته هایی می توانیم از آن فراگیریم و متناسب با شرایط و نیازها و امکانات امروزمان آنها را به کار گیریم. این مطلبی است که امیدوارم در پست دیگری فرصت طرح آن پیدا شود.

   

نکته 17: فلسفه ورزی زایشی؛ نیاز امروز ما

علم و دانش در تیول و انحصار هیچ کس نیست. خداوندی که خالق انسان است به همه آدمیان قدرت تعقل و اندیشیدن را عطا کرده است. بدیهی است در این میان هر فرد یا جامعه ای که این نعمت خدادادی را بهتر و بیشتر به کار گیرد از مواهب آن نیز بهره بیشتری خواهد برد. فلسفه و شاخه های متنوع و مختلف آن نیز، به عنوان محصول به کار گیری عقل و اندیشه، در نزد افراد و جوامع گوناگون وجود داشته و دارد. از این رو نمی توان فلسفه را مثلا منحصر به فلسفه غرب نمود و از تاملات فلسفی دیگر  جوامع غافل شد یا آن ها را تحقیر کرد. البته این نکته هست که به خاطر ارتباطی که بین فیلسوف/فلسفه و جامعه وجود دارد، اندیشه ورزی های فیلسوفان معمولا ناظر به مسائل و مشکلات جامعه خود و ناظر به سنت، تمدن و تفکری است که به آن تعلق خاطر دارند. در دوره جدید و معاصر که ارتباط فلسفه با جامعه بیشتر شده و انتظار از آن هم تغییراتی کرده است این مسئله به صورتی پر رنگ تر به چشم می خورد. به هر اندازه که یک فیلسوف از منابع و ذخائر دینی، فکری و تمدنی خود بیشتر استفاده کند و به هر اندازه که این..........(بقیه در ادامه مطلب)

(دانلود pdf مطلب از اینجا )

(دانلود pdf مطلب از اینجا )

ادامه نوشته