1. چند سال قبل همزمان با توزيع يك سريال در شبكه نمايش خانگي حركت خوبي در حمايت از احترام به حقوق توليدكنندگان اين سريال و پرهيز از دانلود يا خريد غيرقانوني آن در جامعه شكل گرفت، اما پس از مدتي بدعهدي توليدكنندگان و ناتمام ماندن آن همچون قهوه تلخي در كام اخلاق جامعه ريخته شد و مدافعان اين حركت ارزشمند را به نوعي از كار اخلاقي خود پشيمان كرد. مدتي بعد سريال ديگري در اين شبكه توزيع شد كه آن هم كم و بيش به سرنوشتي مشابه دچار شد. در موردي ديگر فروشندگان يك سريال اعلام كردند اگر در خريد اينترنتي لينك دانلود را دريافت نكرديد مبلغي كه پرداخت كرده ايد به شما عودت داده مي شود. نشان به آن نشان كه نه لينكي دريافت شد نه مبلغ بازگردانده شد. در اين چند مورد و برخي موارد ديگر هيچيك از كساني كه خريداران را به مراعات حقوق ديگران دعوت مي كردند در صدد جبران ضررهاي مادي و معنوي آنان برنيامدند و كار كساني چون نگارنده، كه از جمله اين خريداران محترم! بود، را در تشويق ديگران به مراعات اخلاق با سختي فراوان مواجه كرد. اين گونه رفتارها موجب شكل گيري موضوعي شد كه آن را مي توان «نگاه جزيره اي به اخلاق» ناميد و در اين مقاله به طور مختصر تبيين مي شود. 
  2. اخيرا كمپيني در فضاي مجازي راه اندازي شده است كه شعار آن «حمایت از شبکه نمایش خانگی در فضای مجازی» و هدفش ترويج مراعات حق مالكيت سازندگان فيلم هايي است كه در شبكه نمايش خانگي توزيع مي شود. ظاهرا دانلود غير قانوني و بي رويه يكي از سريال هايي كه در اين شبكه توزيع مي شود موجب راه اندازي اين كمپين شده است، هرچند خود اين سريال دست كم تا اين لحظه كم فروشي نكرده و حقوق مخاطبان را مراعات كرده است. به هر حال، اين ماجرا بهانه اي براي طرح موضوع «نگاه جزيره اي به اخلاق» شد.
  3. مراعات اصول اخلاقي در فضاي مجازي هم مثل فضاي حقيقي يك امر ضروري است كه بي توجهي به آن گاه ضررها و آسيب هايي بيشتر از فضاي حقيقي را به دنبال دارد. يكي از اين اصول اخلاقي «محترم شمردن حقوق ديگران» است كه «حق مالكيت مادي و معنوي» از جمله آنهاست. زير پا گذاشتن اين حق و ضرر زدن به ديگران از نظر حقوقي قابل پيگرد و از نظر اخلاقي كاري بسيار نادرست و مستحق سرزنش است. در اين مقاله كاري به جنبه حقوقي آن ندارم و سعي مي كنم بيشتر از منظر اخلاقي به آن نگاه كنم.
  4. قطعا افراد و موسساتي كه به توليد و توزيع هرگونه اثر ادبي و هنري، از جمله سريال هاي توزيع شده در شبكه نمايش خانگي، اقدام مي كنند براي اين كار سرمايه فكري، انساني و مادي زيادي را هزينه مي كنند و نسبت به اثر توليد شده و منافع آن مالكيت پيدا مي كنند. از اين رو هرگونه استفاده از اين توليدات بدون اجازه و رضايت آنها نوعي سرقت يا تصرف در اموال ديگران محسوب مي شود كه كاري است غيراخلاقي. از سوي ديگر هرگونه تلاش براي تشويق و ترغيب ديگران به مراعات اخلاق در اين زمينه، مثلا با راه اندازي كمپين يا توزيع پوستر، نيز خود في نفسه كاري اخلاقي محسوب مي شود و از اين رو قابل تقدير و ستايش است. در ادبيات ديني و اخلاقي ما نيز همواره تاكيد شده است كه انسان نه تنها خود بايد خود عامل به اخلاق باشد بلكه بايد ديگران را به كارهاي خير تشويق (= امر به معروف)‌ و از كارهاي نادرست نهي كند(= نهي از منكر).
  5. آنچه گفته شد بيشتر ناظر به مراعات اخلاق از سوي شهروندان فضاي حقيقي و مجازي بود كه «مصرف كنندگان» كالاهاي فكري و فرهنگي ديگران هستند. اما اين ماجرا يك وجه ديگر هم دارد كه متوجه «توليد كنندگان» آثاري چون سريال هاي شبكه نمايش خانگي است. در اين جا منظور توليدكننده به معناي عام آن است كه كساني چون سرمايه گذار، نويسنده، كارگردان، و بازيگران را در بر مي گيرد. هر يك از اينها به سهم خود در قبال مخاطبان خود از نظر اخلاقي وظايفي بر عهده دارند كه اگر مراعات نكردند نبايد انتظار داشته باشند كه طرف مقابل هم حقوق آنها را محترم بشمارد(به قول سعدي، «ببري مال مسلمان و چون مالت ببرند / بانگ و فرياد برآري كه مسلماني نيست»). توليدكننده اي كه تهيه يك سريال را نصفه نيمه رها مي كند، نويسنده اي كه يك متن ضعيف مي نويسد، كارگرداني كه توان يا تمايل به انجام دقيق وظيفه خود ندارد، بازيگري كه تجربه و مهارت خود را براي ارائه يك بازي خوب به كار نمي گيرد، هركدام در واقع مرتكب همان كاري شده اند كه خريداران را از آن نهي مي كنند؛ يعني «نقض اخلاق».
  6. نهادهاي موجود در جامعه جزيره هاي جدا از هم نيستند كه بتوان بين آنها تبعيض قائل شد و انتظار داشت كه برخي (مثلا خريداران سريال ها) اخلاق را مراعات كنند ولي ديگران (مثلا توليدكنندگان سريال ها) به آن بي توجه باشند. مراعات اخلاق در جامعه يك اصل «تبعيض بردار» نيست. نهادهاي جامعه بيشتر شبيه دواير مرتبط هستند كه مراعات يا عدم مراعات اخلاق در هر بخش از آنها در  بخش هاي ديگر هم تاثير مي گذارد.  
  7. ممكن است گفته شود بي توجهي برخي توليد كنندگان به وظايف اخلاقي خود (مثلا توزيع ناقص يك سريال)‌ نبايد موجب نقض اخلاق از سوي خريداران (با كارهايي چون دانلود بدون اجازه فيلم ها) شود. اين سخن درست و قابل دفاع است ولي از اين نكته نبايد غافل شد كه انسان ها، به ويژه وقتي كه پاي جلب منفعت و دفع ضرر در ميان باشد،‌ براي اخلاقي عمل كردن لزوما بر اساس «استدلال هاي اخلاقي» كه از نظر شكل و محتوا بي ايراد باشد تصميم گيري نمي كنند، بلكه عوامل ديگري چون محاسبه سود و زيان مادي، احساس بي حرمتي و توهين به خود، احساس سودجويي و فرصت طلبي طرف مقابل و مواردي از اين قبيل را نيز در نظر مي گيرند و سپس به انجام يا ترك كاري اقدام مي كنند. براي فهم بهتر مطلب به اين موارد كه عده اي از شهروندان به عنوان دليل دانلود يا خريد غير قانوني سريال هاي شبكه نمايش خانگي مطرح كرده اند توجه كنيد: «شبکه خانگی به مخاطبانش احترام نگذاشت»، «چرا ما مردم باید هزینه کم‌کاری‌های تلویزیون را بدهیم؟»، «نمی‌شود همیشه از مردم انتظار حمایت داشت»، «(توليدكنندگاني كه به وعده هاي خود عمل نكردند) به خودشان زحمت عذرخواهی هم نمی‌دهند»، و «قرض‌ گرفتن سریال‌ها از لحاظ قانونی و شرعی مشکلی ندارد» (سايت انتخاب، 24 دي 1394، مطلب شماره 247270). برخي از اين سخنان بيشتر«توجيه»‌ است تا «دليل»، ولي به هر حال همين توجيهات مبناي عمل آنها (دانلود يا خريد و فروش غيرقانوني يك اثر) ‌است و اين كارشان اثر وضعي خود (متضرر شدن توليد كننده) را در پي دارد.   
  8. گرچه اخلاقي شدن جامعه، ايده آل همه است ولي بهتر است هر يك از ما، بسته به جايگاه، موقعيت و مسووليت و وظيفه مان، حركت براي اخلاقي شدن را از خودمان شروع كنيم تا مبادا از كساني باشيم كه مورد عتاب قرآن قرار گرفته اند كه :«أَتَأْمُرُونَ الْنَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ؛ آیا مردم را به نیکی فرمان می دهید و خودتان را فراموش می کنید؟»(سوره بقره، آيه 44).
  9. حتي اگر توليدكنندگان سريال ها به اصول اخلاق حرفه اي خود وفادار باشند (كه در موارد فراواني هم هستند) اين امكان هست كه برخي از مصرف كنندگان و مخاطبان به طور غيراخلاقي و غيرقانوني اقدام به تهيه اين آثار كنند، ولي تقيد اخلاقي و احترام به حقوق مصرف كننده، قطعا در اخلاقي تر عمل كردن او نيز تاثير دارد و موارد نقض حقوق توليدكننده را كاهش مي دهد.
  10.  آنچه درباره نگرش جزيره اي و نگرش دايره اي به اخلاق گفته شد مختص سريال ها نيست و در موارد ديگر، چه در فضاي حقيقي و چه در فضاي مجازي، نيز قابل طرح است.